LUBUSKI WOJEWÓDZKI KONSERWATOR ZABYTKÓW
W ZIELONEJ GÓRZE
ul. Kopernika 1, 65-063 Zielona Góra, tel. (0-68) 324-74-11, fax. (0-68) 325-37-45, www.lwkz.pl.
Zielona Góra, dnia 26.04.2010 r.
RZD.4201-164/09 [5]
Nr rej. L-392/A
O B W I E S Z C Z E N I E
DECYZJA
W SPRAWIE WPISU DO REJESTRU ZABYTKÓW WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO HISTORYCZNEGO UKŁADU
URBANISTYCZNEGO MIEJSCOWOŚCI OTYŃ
Na podstawie art. 3 pkt 1,2,12, art. 6 ust. 1 pkt 1 lit. b), art. 7 pkt 1, art. 9 ust. 1, art. 89 pkt 2, art. 91 ust. 4 pkt 4, art. 94 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r., Nr 162, poz. 1568 ze zmianami) oraz art. 49 i 104 ustawy
z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r., Nr 98, poz. 1071 ze zmianami), w wyniku postępowania administracyjnego przeprowadzonego
z urzędu, wszczętego w dniu 5 czerwca 2009 r.
Lubuski Wojewódzki Konserwator Zabytków
orzeka
wpisać do rejestru zabytków województwa lubuskiego pod numerem rej. L-392/A następujący zabytek nieruchomy:
historyczny układ urbanistyczny miejscowości Otyń, gmina Otyń, powiat nowosolski
w granicach opisanych poniżej i zaznaczonych na załączniku graficznym stanowiącym integralną część niniejszej decyzji.
Granica historycznego zespołu urbanistycznego miejscowości Otyń przebiega w następujący sposób:
po stronie północnej:
• biegnie po południowej i wschodniej stronie działki geodezyjnej oznaczonej nr 451, obejmuje budynek położony przy ul. T. Kościuszki 19 wraz z dwoma budynkami gospodarczymi położonymi przy ww. ulicy umieszczonymi na działce geodezyjnej nr 452/3. Przecina ulicę Kościuszki na wysokości budynku położonego przy ul. T. Kościuszki 2
i obejmuje ten budynek. Ciągnie się w kierunku wschodnim wzdłuż północnej krawędzi ul.
S. Moniuszki, włączając budynki nr 1, 3, 5 i 7.
po stronie wschodniej:
• na wysokości budynku przy ul. S. Moniuszki 7 przecina ulicę i biegnie wschodnią granicą działki geodezyjnej nr 374. Następnie przebiega wzdłuż wschodniej i południowej granicy działki nr 375, południowo-wschodniej granicy działki nr 530/3, zachodniej granicy działki nr 589/38 i nr 589/34 do styku narożników północno-wschodniego działki nr 589/6
z narożnikiem południowo-wschodnim działki nr 589/1.
po stronie południowej:
• przebiega wzdłuż południowej krawędzi działki geodezyjnej nr 589/1 i nr 589/31. Dalej biegnie na zachód, obejmując budynki mieszkalne i gospodarcze zlokalizowane po południowej stronie ul. H. Sienkiewicza, przecina ul. B. Chrobrego oraz strumień – dopływ Ochli i przebiega południowym brzegiem tego strumienia do jego skrzyżowania
z ul. Słoneczną.
po stronie zachodniej:
• przebiega wzdłuż zachodniej linii ul. Słonecznej, wzdłuż wschodnich krawędzi działek geodezyjnych nr 335, 421/2, 427, 423, 424/7, 424/4, 424/9, 424/8, 449/1, 448/1, 450 do południowo-zachodniego narożnika działki nr 451.
Wyżej opisane granice zostały zaznaczone na załączniku graficznym stanowiącym integralną część niniejszej decyzji.
uzasadnienie
Zgodnie z art. 9 ust. 1 Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. (Dz. U. z 2003 r., Nr 162, poz. 1568 ze zmianami) do rejestru zabytków wpisuje się zabytek nieruchomy na podstawie decyzji wydanej przez wojewódzkiego konserwatora zabytków z urzędu bądź na wniosek właściciela zabytku nieruchomego lub użytkownika wieczystego gruntu, na którym znajduje się zabytek nieruchomy.
W dniu 5 czerwca 2009 roku Lubuski Wojewódzki Konserwator Zabytków wszczął
z urzędu postępowanie administracyjne w sprawie wpisu do rejestru zabytków województwa lubuskiego historycznego układu urbanistycznego miejscowości Otyń. W dniu 27 lipca 2009 roku przeprowadzono oględziny ww. terenu. Natomiast w dniu 28 sierpnia 2009 roku umożliwiono stronom zapoznanie się z dokumentacją zgromadzoną w toku prowadzenia przedmiotowego postępowania. Zainteresowani, w szczególności właściciele, użytkownicy wieczyści, podmioty posiadające tytuł prawny do dysponowania nieruchomościami zlokalizowanymi w granicach zespołu urbanistycznego wpisywanego do rejestru zabytków, nie złożyli wniosków i uwag na piśmie, bądź ustnie do protokołu w siedzibie Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Zielonej Górze. Nie ustosunkowano się także w żaden inny sposób do wskazanych w trakcie oględzin postulowanych granic wpisu do rejestru zabytków historycznego zespołu urbanistycznego miejscowości Otyń.
Po raz pierwszy Otyń wzmiankowany był w 1313 roku, powstał jednak zapewne znacznie wcześniej z inspiracji książąt głogowskich. Reprezentował typ miasta otwartego, tzn. bez obwarowań, otaczał go jedynie rów, częściowo zasilany wodą ze Śląskiej Ochli. W 2 połowie XIV w. Otyń stał się własnością rycerską, a następnie w latach 1645 – 1776 klasztoru jezuitów. Po kasacji klasztoru miasto uzyskało większą samodzielność. Podstawą gospodarczego bytu było głównie rolnictwo oraz rzemiosło świadczone na rzecz dworu,
a potem klasztoru. Od połowy XIX w. Otyń zaczął ciążyć ku pobliskiej Nowej Soli, gdzie mieszkańcy znajdowali zatrudnienie w powstającym tam przemyśle. W 1945 roku miasto zajęły wojska radzieckie, niszcząc fabryki i obiekty poklasztorne. Otyń utracił prawa miejski, lecz w znaczeniu urbanistycznym jest nadal miastem, o czym decyduje zachowany układ przestrzenny ze średniowiecznym rozplanowaniem i zwartą zabudową z XVIII – XIX w.
Zabudowa centrum Otynia ma charakter miejski. Centralną część miejscowości stanowi prostokątny rynek z ratuszem pośrodku oraz czterema wybiegającymi z jego narożników ulicami. Plac otoczony jest budynkami mieszkalnymi z końca XVIII i pierwszej połowy XIX wieku, tworzącymi zwarte pierzeje. Przez rynek wzdłuż jego zachodniej pierzei oraz ulicami Chrobrego i Kościuszki przebiega stary szlak komunikacyjny prowadzący
z Głogowa do Zielonej Góra. Przy północno – wschodnim narożniku rynku mieści się szesnastowieczny kościół parafialny a w południowo – wschodniej części Otynia zlokalizowany jest średniowieczny zamek przebudowany w XVIII w. na klasztor, od zachodu otoczony parkiem.
Ścisłe centrum Otynia zamyka się w kształcie zbliżonym do owalu, zamkniętego ulicami: Słoneczną, A. Mickiewicza i S. Moniuszki. Wzdłuż dróg odchodzących od rynku na północ (ul. T. Kościuszki), południe (ul. B. Chrobrego) i na wschód (ul. S. Moniuszki), zabudowa stopniowo rozluźnia się nabierając charakteru przedmieścia. Obiekty bliżej centrum tworzą zwarte bloki nawiązujące do zabudowy rynku. Dalej przeważają budynki wolnostojące, głównie z pierwszej połowy XX wieku, z zapleczami gospodarczymi
i ogrodami, graniczące z polami uprawnymi. Przy ul. S. Moniuszki znajdują się obiekty pofabryczne, historyczne i współczesne, zajmujące część dawnego założenia folwarcznego. Przy ulicy Lipowej, prowadzącej do Bobrownik, usytuowany jest folwark z XVIII – wiecznym spichlerzem. Kolejny, trzeci folwark, zajmuje teren pomiędzy ul. Rejtana
a dopływem Ochli. Zachodnią część miejscowości, wykształconą najpóźniej, tworzą zabudowania współczesne: osiedle domów jednorodzinnych i bloki mieszkalne.
Historyczny układ urbanistyczny miejscowości Otyń, stanowi przestrzenne założenie miejskie, zawierające zespoły budowlane, pojedyncze budynki i formy zaprojektowanej zieleni (park przyklasztorny), rozmieszczone w układzie historycznych podziałów własnościowych i funkcjonalnych, w tym ulic i sieci dróg. Wpisem do rejestru zabytków postanowiono objąć teren, zamknięty od strony północnej ulicą Moniuszki, od strony zachodniej ulicą Słoneczną, od strony południowej dopływem Ochli oraz ulicą Sienkiewicza, od strony wschodniej zespołem zabudowań klasztornych. Przedmiotowy teren stanowi obszar o zachowanym pierwotnym układzie przestrzennym, odpowiadającym w dużej mierze stanowi bezpośrednio polokacyjnemu. Wyznaczone granice historycznego układu urbanistycznego miejscowości Otyń obejmują ponadto teren o największym nasyceniu zabudową o walorach zabytkowych, której najcenniejsze obiekty wpisane zostały do rejestru zabytków.
Granice ochrony prawnej założenia urbanistycznego miejscowości Otyń ustalono na podstawie zgromadzonych materiałów dowodowych w tym m.in. opinii wykonanej przez Regionalny Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków w Zielonej Górze w 2009 roku, karty ewidencyjnej zabytków architektury i budownictwa wykonanej dla wsi Otyń (pierwotnie miasta otwartego) przez Grażynę Bajdan w 1989 roku oraz na podstawie oględzin zespołu urbanistycznego miejscowości Otyń przeprowadzonych w dniu 27 lipca 2009 roku. Granice te zostały naniesione na załączniku graficznym, stanowiącym integralną część niniejszej decyzji oraz opisane w sentencji.
Układ urbanistyczny centrum Otynia zachował się do dnia dzisiejszego w oryginalnej formie wraz z charakterystyczną, utrzymaną w jednolitym charakterze zabudową mieszkalną pochodzącą z XVIII – XIX w. oraz z szesnastowiecznym kościołem, dawnym zamkiem
i ratuszem. System komunikacji również nie uległ przekształceniom. Brukowa nawierzchnia rynku, drogi tranzytowej przez miasto oraz ul. A. Mickiewicza pochodzi sprzed okresu II wojny światowej. Jako zespół, miejscowość Otyń stanowi cenny zabytek urbanistyczny z rozplanowaniem pochodzącym z okresu średniowiecza.
W świetle zgromadzonego materiału dowodowego oraz opisanych wyżej wartości historycznych, artystycznych i naukowych ustalono, że układ urbanistyczny miejscowości Otyń spełnia warunki definicji zabytku zgodnie z art. 3 pkt. 1 oraz wyczerpuje dyspozycję art. 6 ust. 1 pkt. 1 lit. b Ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, a tym samym kwalifikuje się do objęcia go ochroną konserwatorską poprzez wpis do rejestru zabytków.
W związku z powyższym, w oparciu o art. 3 pkt 1,2,12, art. 6 ust. 1 pkt 1 lit. b), art. 7 pkt 1, art. 9 ust. 1, art. 89 pkt 2, art. 91 ust. 4 pkt 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r., Nr 162, poz. 1568 ze zmianami) należało orzec jak w sentencji. Niniejsza decyzja podlega doręczeniu przez publiczne obwieszczenie na podstawie art. 94 Ustawy o ochronie zabytków oraz art. 49. Kodeksu postępowania administracyjnego.
Pouczenie
Od decyzji niniejszej przysługuje stronom odwołanie do Ministra Kultury
i Dziedzictwa Narodowego za pośrednictwem tutejszego organu w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia w drodze publicznego obwieszczenia.
Doręczenie niniejszej decyzji uważa się za dokonane po upływie 14 dni
od dnia publicznego ogłoszenia.
Załączniki:
1) Mapa z naniesionymi granicami historycznego zespołu urbanistycznego miejscowości Otyń.
2) Pouczenie o skutkach wpisu do rejestru zabytków.
Otrzymuje:
1. Urząd Gminy, ul. Rynek 1, 67-106 Otyń,
2. Starostwo Powiatowe w Nowej Soli, ul. Moniuszki 3b, 67-100 Nowa Sól,
3. Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków, ul. Szwoleżerów 9, 00-464 Warszawa,
4. aa 4879, 5476
