RZD.5133.123.2021[1]
ZARZĄDZENIE NR 9/2021[WEZ]
LUBUSKIEGO WOJEWÓDZKIEGO KONSERWATORA ZABYTKÓW
z dnia 23 sierpnia 2021 r.
w sprawie włączenia do wojewódzkiej ewidencji zabytków kart ewidencyjnych zabytków archeologicznych lądowych z terenu województwa lubuskiego
Na podstawie art. 22 ust. 2 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003 r. (tekst jednolity: Dz.U. z 2021 r., poz. 710) oraz §14 ust. 1 rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 26 maja 2011 r. w sprawie prowadzenia rejestru zabytków, krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków oraz krajowego wykazu zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem (tekst jednolity: Dz.U. z 2021 r., poz. 56) oraz § 9 pkt 3 Regulaminu Organizacyjnego Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Zielonej Górze, stanowiącego załącznik do zarządzenia nr 26/09 Lubuskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia 26 października 2009 r. w sprawie ustalenia Regulaminu Organizacyjnego Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Zielonej Górze zarządza się, co następuje:
§ 1
Włącza się do wojewódzkiej ewidencji zabytków kartę ewidencyjną zabytku archeologicznego lądowego Żagań 1 (AZP 68-12/33), tj. cmentarzyska kultury łużyckiej z epoki brązu i okresu halsztackiego wpisanego do rejestru zabytków województwa lubuskiego decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Zielonej Górze z dnia 01.09.1969 r. pod numerem 174/Ar, a także cmentarzyska szkieletowego z okresu wczesnego średniowiecza zlokalizowanego w Żaganiu, gmina o statusie miejskim Żagań, powiat żagański.
§ 2
§ 2. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem podpisania.
uzasadnienie
Zgodnie z zasadami określonymi w §15 ust. 2 rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 26 maja 2011 r. w sprawie prowadzenia rejestru zabytków, krajowej, wojewódzkiej i gminnej ewidencji zabytków oraz krajowego wykazu zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem (Dz.U. j.w.) zawiadomienia o zamiarze włączenia karty ewidencyjnej zabytku będącego historycznym układem urbanistycznym lub ruralistycznym, historycznym zespołem budowlanym, terenem, na którym znajduje się znaczna ilość zabytków archeologicznych, lub nieruchomością o nieuregulowanym stanie prawnym do wojewódzkiej ewidencji zabytków, o włączeniu tej karty, o sporządzeniu nowej karty ewidencyjnej takiego zabytku, o zamiarze wyłączenia karty ewidencyjnej takiego zabytku z wojewódzkiej ewidencji zabytków lub o wyłączeniu tej karty dokonuje się w drodze obwieszczenia umieszczanego na stronie podmiotowej Biuletynu Informacji Publicznej.
Stosownie do §14 ust. 1 ww. rozporządzenia włącza się do wojewódzkiej ewidencji zabytków kartę ewidencyjną zabytku archeologicznego lądowego Żagań 1 (AZP 68-12/33), tj. cmentarzyska kultury łużyckiej z epoki brązu i okresu halsztackiego wpisanego do rejestru zabytków województwa lubuskiego decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Zielonej Górze z dnia 01.09.1969 r. pod numerem 174/Ar, a także cmentarzyska szkieletowego z okresu wczesnego średniowiecza zlokalizowanego w Żaganiu, gmina o statusie miejskim Żagań, powiat żagański
Zgodnie z art. 3 pkt. 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. j.w.) zabytek stanowi nieruchomość lub rzecz ruchomą, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową.
Ponadto stosownie do art. 3 pkt. 4 wyżej cytowanej ustawy przez zabytek archeologiczny rozumie się zabytek nieruchomy, będący powierzchniową, podziemną lub podwodną pozostałością egzystencji i działalności człowieka, złożoną z nawarstwień kulturowych i znajdujących się w nich wytworów bądź ich śladów albo zabytek ruchomy, będący tym wytworem.
Przepis art. 6 ust. 1 p. 3 lit. a, b, c, d ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. j.w.) stanowi, że zabytki archeologiczne będące, w szczególności pozostałościami terenowymi pradziejowego i historycznego osadnictwa, cmentarzyskami, kurhanami oraz reliktami działalności gospodarczej, religijnej i artystycznej podlegają ochronie i opiece bez względu na stan zachowania.
Cmentarzysko kultury łużyckiej z epoki brązu i okresu halsztackiego wpisane do rejestru zabytków województwa lubuskiego decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Zielonej Górze z dnia 01.09.1969 r. pod numerem 174/Ar a także cmentarzysko szkieletowe z okresu wczesnego średniowiecza, oznaczone jako stanowisko nr 1 (AZP 68-12/33), stanowi rozległą nekropolię o unikatowej wartości naukowej, zlokalizowane w północnej części miasta Żagań.
W trakcie badań wykopaliskowych (pierwsze ratownicze w latach 60. XX w., drugie w latach 2020-2021 niezakończone) udokumentowano dwie fazy użytkowania:
- ciałopalne cmentarzysko grupy białowickiej kultury łużyckiej datowane na okres od schyłku epoki brązu po okres halsztacki C,
- wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe datowane na okres X-X/XI w.
Początki użytkowania cmentarzyska (1) wpisanego do rejestru zabytków województwa lubuskiego decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Zielonej Górze z dnia 01.09.1969 r. pod numerem 174/Ar wyznaczają groby ciałopalne w różnym stanie zachowania. W trakcie prac wykopaliskowych w 2020 i 2021 r. potwierdzono wnioski oparte na badaniach z lat 60. XX w., że cmentarzysko istniało w okresie halsztackim C i prawdopodobnie także w okresie halsztackim D. Badania wykopaliskowe w latach 60. XX w. miały charakter ratowniczy lub sondażowy i prowadzone były na niewielką skalę, choć ich wyniki do dzisiaj stanowią bazę źródłową wielu opracowań naukowych, traktujących o przeszłości tego rejonu w okresie epoki brązu i wczesnej epoce żelaza. W trakcie badań wykopaliskowych w 2020 r. i aktualnie trwających badań w 2021 r. (działka nr 113/52), jak też badań z lat 60. XX w. uchwycono duże zagęszczenie grobów i innych obiektów archeologicznych na badanym obszarze. Uchwycone groby kontynuują się m.in. w kierunku północnym i północno-zachodnim poza badany obszar.
Pochówki na cmentarzu wczesnośredniowiecznym (2) zarejestrowano w centralnej części działki nr 113/52 w trakcie prowadzonych badań 2020 i 2021 r. Cmentarzysko szkieletowe o charakterze równomiernym lub wielocentrycznym zostało założone na obszarze wcześniej istniejącego tu cmentarzyska łużyckiego w wąskim pasie kilku rzędów regularnie umiejscowionych grobów.
Stanowisko w fazie użytkowania przez ludność łużycką rozciągało się na znacznym obszarze i sięgało daleko poza teren objęty dotychczasowymi badaniami wykopaliskowymi, zasięg jaki został naniesiony na mapę dołączoną do karty ewidencyjnej wyznaczono na podstawie danych archeologicznych i geomorfologiczno-hydrograficznych.