LUBUSKI WOJEWÓDZKI KONSERWATOR ZABYTKÓW W ZIELONEJ GÓRZE
ul. Kopernika 1, 65-063 Zielona Góra, tel. (68) 324 73 90, 324 74 11, fax. (68) 325 37 45, www.lwkz.pl, e-mail: sekretariat.zgora@lwkz.pl
Zielona Góra, dnia 11.09.2012 r.
RZD.5132.1.2012 [6]
Nr rejestru zabytków: L–88/C
O B W I E S Z C Z E N I E
DECYZJA
W SPRAWIE WPISANIA ZABYTKU NIERUCHOMEGO
DO REJESTRU ZABYTKÓW
Na podstawie art. 89 pkt 2, art. 91 ust. 4 pkt 4, art. 3 pkt 1, 2, 4 art. 6 ust. 1 pkt 3 lit. a, b, d, art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r., Nr 162 poz. 1568 z późniejszymi zmianami) oraz art. 104 Ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r., Nr 98 poz. 1071 z późniejszymi zmianami), w wyniku postępowania administracyjnego wszczętego z urzędu w dniu 12.06.2012 r.,
Lubuski Wojewódzki Konserwator Zabytków
o r z e k a
wpisać do rejestru zabytków województwa lubuskiego pod numerem rejestru L–88/C następujący zabytek nieruchomy:
zespół stanowisk archeologicznych
w miejscowości
GÓRZYCA
(gmina loco, powiat słubicki)
- stanowisko archeologiczne nr 1, AZP 50-06/1, osada wielokulturowa: kult. pucharów lejkowatych, kult. amfor kulistych – neolit, kult. łużycka – halsztat, okres wpływów rzymskich, wczesne średniowiecze (fazy B-E), późne średniowiecze; ślady osadnictwa – epoka kamienia, późny okres lateński;
- stanowisko archeologiczne nr 2, AZP 50-06/2, osada wielokulturowa: neolit, kult. łużycka – halsztat, wczesne średniowiecze (fazy D-E), późne średniowiecze; cmentarzysko z okresu wpływów rzymskich (II w. n.e.);
- stanowisko archeologiczne nr 3, AZP 50-06/14, cmentarzysko kult. łużyckiej – halsztat; osada wielokulturowa: neolit, kultura łużycka; ślady osadnictwa: kult. lendzielska, kult. pucharów lejkowatych – neolit, okres wpływów rzymskich, późne średniowiecze, okres nowożytny;
- stanowisko archeologiczne nr 15, AZP 50-06/15, osada: wczesne średniowiecze fazy wczesne i późne; ślady osadnictwa: pradzieje, okres wpływów rzymskich, późne średniowiecze, nowożytność;
- stanowisko archeologiczne nr 19, AZP 50-06/16, osada: późne średniowiecze, ślad osadnictwa: pradzieje;
- stanowisko archeologiczne nr 20, AZP 50-06/17, cmentarzyska: birytualne kultury mogiłowej – II okres EB, ciałopalne kultury łużyckiej – III-V okres EB, ciałopalne z okresu wpływów rzymskich (fazy B1-B2/C1), birytualne kultury wielbarskiej (fazy B2/C1-C1), rzędowe szkieletowe z okresu wczesnego średniowiecza (X-XI w.); osady: kult. łużycka grupa górzycka – halsztat, wczesne średniowiecze (X-XI w.), średniowiecze (XIII-XIV w.); ślady osadnictwa: mezolit, neolit, kultura jastorfska – okres lateński, późne średniowiecze, nowożytność;
- stanowisko archeologiczne nr 30, AZP 50-06/30, osada wielokulturowa: kultura łużycka, przełom okresu lateńskiego i wczesnego okresu rzymskiego, okres wpływów rzymskich, wczesne średniowiecze, okres nowożytny; ślad osadnictwa: epoka kamienia;
- stanowisko archeologiczne nr 51, AZP 50-06/48, osada: okres wpływów rzymskich, późne średniowiecze, okres nowożytny.
w granicach opisanych poniżej i zaznaczonych linią ciągłą kolorem czerwonym na mapie ewidencyjnej w skali 1:5000 stanowiącej integralną część niniejszej decyzji. Wymienione w sentencji decyzji stanowiska archeologiczne oznaczono na załączniku graficznym szrafurą w kolorze czerwonym.
Granica zespołu stanowisk archeologicznych w miejscowości Górzyca, przebiega w następujący sposób:
po stronie północnej: przebiega wzdłuż północnej granicy działki nr ewid. 383, przecina drogę (działka nr ewi. 412), biegnie wzdłuż fragmentu zachodniej granicy działki nr ewid. 424, obejmuje zachodnią i północną granicę działki nr ewid. 423, przecina działkę nr ewid. 421/1 i dalej biegnie wzdłuż fragmentu jej granicy wschodniej, następnie przebiega wzdłuż północnych granic działek nr ewid. 434/4, 435/2, 435/1, 436 aż do drogi stanowiącej fragment ulicy M. Reja (działka nr ewid. 497), przebiegając dalej wzdłuż jej wewnętrznej krawędzi, a na wysokości działki nr ewid. 440/77 przecina działki nr ewid. 507/78 i 507/77, biegnąc aż do drogi (ulicy Wolności);
po stronie wschodniej: przebiega wzdłuż wewnętrznej krawędzi drogi tj. wzdłuż fragmentu ulicy Wolności oraz działki nr ewid. 633;
po stronie południowej: przebiega wzdłuż fragmentu południowej granicy działki nr ewid. 631/82, a następnie przecina tę działkę i biegnie aż do granicy działki nr ewid. 368;
po stronie zachodniej: przebiega wzdłuż wewnętrznej krawędzi fragmentu działki nr ewid. 368, a następnie wzdłuż zachodniej granicy działki nr ewid. 383.
U z a s a d n i e n i e
W dniu 12.06.2012 r. Lubuski Wojewódzki Konserwator Zabytków wszczął z urzędu postępowanie administracyjne w sprawie wpisania do rejestru zabytków województwa zespołu stanowisk archeologicznych zlokalizowanych w miejscowości Górzyca, gmina loco, powiat słubicki, składającego się z ośmiu stanowisk tj. stanowiska archeologicznego nr 1, AZP 50-06/1, stanowiska archeologicznego nr 2, AZP 50-06/2, stanowiska archeologicznego nr 3, AZP 50-06/14, stanowiska archeologicznego nr 15, AZP 50-06/15, stanowiska archeologicznego nr 19, AZP 50-06/16, stanowiska archeologicznego nr 20, AZP 50-06/17, stanowiska archeologicznego nr 30, AZP 50-06/3 oraz stanowiska archeologicznego nr 51, AZP 50-06/48.
Granice obszaru wpisywanego do rejestru zabytków wyznaczono w oparciu o zebrane materiały dowodowe, w tym m.in. dokumentację przechowywaną w archiwum tutejszego urzędu w postaci ośmiu kart ewidencyjnych w/w stanowisk archeologicznych, sprawozdania z badań rozpoznawczych powierzchniowych, lotniczych i magnetycznych prowadzonych w 2011 r. przez Instytut Prahistorii Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, opracowanego w 2011 r. przez Macieja Kaczmarka, Wiesława Małkowskiego, Andrzeja Michałowskiego, Włodzimierza Rączkowskiego, Lidii Żuk pt. Opracowanie rezultatów rozpoznawczych badań archeologicznych na obszarze planowanej strefy ochrony konserwatorskiej w miejscowości Górzyca, pow. słubicki, woj. lubuskie, ponadto na podstawie sprawozdania autorstwa Krzysztofa Sochy, Julianny Sójkowskiej-Sochy opracowanego w 2011 r. pt. Wstępne wyniki badań wykopaliskowych przeprowadzonych w latach 2008-2010 na stan. nr 20 w Górzycy, pow. słubicki i sprawozdania autorstwa Darii Kaniewskiej i Artura Sobuckiego, opracowanego w 2012 r. pt.: Opracowanie wyników badań archeologicznych na inwestycji: Rozbudowa i modernizacja oczyszczalni ścieków w m. Górzyca wraz z rurociągami przesyłowymi i siecią kanalizacji dla miejscowości Górzyca, Owczary, Pamięcin, Golice, a także w oparciu o oględziny wzmiankowanego zespołu stanowisk archeologicznych, przeprowadzonych w dniu 05.07.2012 r. przez pracowników Delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gorzowie Wlkp. (Protokół nr 44/2012). Granice zespołu stanowisk archeologicznych w Górzycy zostały naniesione na załączniku graficznym, stanowiącym integralną część niniejszej decyzji oraz opisane w jej rozstrzygnięciu.
W dniu 08.08.2012 r. umożliwiono osobom zainteresowanym, w szczególności właścicielom, użytkownikom wieczystym, podmiotom posiadającym tytuł prawny do dysponowania nieruchomościami objętymi granicami wpisu do rejestru zabytków, zapoznanie się ze zgromadzonymi dokumentami w sprawie oraz wypowiedzenie się, co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszenie żądań.
Obszar obejmowany wpisem do rejestru zabytków charakteryzuje się skoncentrowanym występowaniem stanowisk archeologicznych, udokumentowanych w trakcie badań powierzchniowych, wykopaliskowych i sondażowych. Substancja kulturowa, w formie zabytków ruchomych, rejestrowana jest również na terenach między stanowiskami. Aktualny stan badań wskazuje na długotrwałe i różnorodne osadnictwo rozpoczynające się w epoce kamienia, dla której wyróżniono ślady paleolityczne, mezolityczne oraz stałe osadnictwo neolityczne kultury lendzielskiej, pucharów lejkowatych i amfor kulistych. W kolejnych epokach zarejestrowano kontynuację osadnictwa: w epoce brązu kulturę łużycką, trwającą jeszcze w okresie halsztackim jako grupa górzycka, kultury jastorfskiej w okresie lateńskim, w okresie wpływów rzymskich, wczesnego średniowiecza (X-XI w.), średniowiecza (XII-XIV w.), późnego średniowiecza i nowożytności. Obok stanowisk zarejestrowanych jako osady wyróżniono liczne miejsca pochówków społeczności zamieszkującej te tereny, są to cmentarzyska: birytualne kultury mogiłowej z II i początków III okresu epoki brązu, ciałopalne kultury łużyckiej (III-IV/V okres epoki brązu), ciałopalne z okresu wpływów rzymskich (fazy B1-B2/C1), birytualne kultury wielbarskiej (fazy B2/C1-C1) i rzędowe szkieletowe z okresu wczesnego średniowiecza (X-XI w.). Osadnictwo średniowieczne od 2 połowy XIII do 2 połowy XIV w. związane jest z lokalizacją siedziby biskupstwa lubuskiego (stanowisko nr 2) na wyniesieniu zwanym Targacz. Cały przedmiotowy teren, na którym znajdują się stanowiska archeologiczne zawiera materiał zabytkowy, co wynika z przemieszczeń zabytków ruchomych oraz nakładania się i przenikania granic stanowisk archeologicznych.
Znaczenie obszaru wpisywanego do rejestru zabytków dokumentują odkryte dotąd zabytki archeologiczne, w tym m.in.: miecz brązowy, związany z kulturą mogiłową – jeden z najstarszych w Polsce, naramienniki, sztylety, naszyjniki, bransolety, pierścienie, zapinki, szpile brązowe i żelazne, kolie paciorków bursztynowych, szklanych i kamiennych, srebrne kabłączki skroniowe, złoty wisiorek, skarb złożony z około 1000 monet srebrnych z XI w. oraz całe naczynie terra sigillata z II w. n.e., jedyne odkryte na terenie zachodniej Polski. Zabytki te w większości odznaczają się wysokimi walorami artystycznymi. Świadczą ponadto o licznych kontaktach handlowych i wpływach kulturowych, które potwierdzają duże znaczenie tego miejsca w okresach pradziejowym i średniowiecznym. Na podstawie rozpoznanych zabytków można mówić o kontaktach z terenami: Pomorza, Meklemburgii, Brandenburgii i Jutlandii w epoce brązu (brązowe sztylety i naszyjnik kołnierzowaty typu A), Kotliny Karpackiej (naszyjnik, składający się z dziewięciu tarczek), w okresie wpływów rzymskich z terytorium Imperium Romanum (naczynie terra sigillata) oraz prowincji rzymskich (zapinki tarczowate). Ujawnione w niewielkim zakresie bogactwo pozostałości kulturowych: warstw, obiektów i zabytków archeologicznych, świadczy o wzbogaconym szerokimi kontaktami handlowymi, trwałym i intensywnym zagospodarowaniu obszaru na wschodnim brzegu rzeki Odry oraz jego wybitnym znaczeniu dla poznania pradziejowej i historycznej przeszłości Ziemi Lubuskiej i Polski.
Teren zlokalizowany między miejscowościami Górzyca i Owczary wraz z zespołem zewidencjonowanych stanowisk, jest zatem najcenniejszym zespołem stanowisk archeologicznych o ciągłości osadniczej od epoki kamienia do okresu późnego średniowiecza w północnej części województwa lubuskiego. Objęcie wpisem do rejestru zabytków pozwoli na stworzenie odpowiednich warunków zabezpieczenia zachowanych reliktów kulturowych przed zniszczeniem. Wyżej wymienione przesłanki, w ocenie organu ochrony zabytków, są wystarczające aby uznać, iż objęcie zespołu stanowisk archeologicznych w Górzycy ochroną prawną, leży w interesie społecznym.
W tym miejscu należy przytoczyć wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 12.02.2002 r. (sygn. akt NSA 1704/00), w którym wskazano, że organy ochrony zabytków są władne do dokonywania oceny zabytku pod względem posiadanych przez niego wartości artystycznych, historycznych i naukowych.
W związku z powyższym, z uwagi na znaczne wartości artystyczne, historyczne i naukowe istnieją merytoryczne przesłanki do wpisania do rejestru zabytków zespołu stanowisk archeologicznych zlokalizowanych w miejscowości Górzyca, gmina loco, powiat słubicki, składającego się z ośmiu obiektów w granicach naniesionych na załączniku graficznym, stanowiącym integralną część niniejszej decyzji, a tym samym w oparciu o art. 89 pkt 2, art. 91 ust. 4 pkt 4, art. 3 pkt 1, 2, 4 art. 6 ust. 1 pkt 3 lit. a, b, d, art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami orzeczono jak w sentencji.
P o u c z e n i e
Od niniejszej decyzji przysługuje Stronom odwołanie do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za pośrednictwem tutejszego organu w terminie 14 dni od dnia doręczenia.
Załączniki:
1. Załącznik graficzny stanowiący integralną cześć decyzji wpisu do rejestru zabytków, – do pobrania
2. Pouczenie o skutkach wpisu do rejestru zabytków. – do pobrania
Otrzymują:
1. Wójt Gminy Górzyca, ul. 1 Maja 1, 69-113 Górzyca,
2. Właściciele i użytkownicy wieczyści nieruchomości w drodze obwieszczenia lub w inny zwyczajowo przyjęty sposób publicznego ogłaszania – zawiadomienie będzie uważane za doręczone po upływie 14 dni od dnia publicznego ogłoszenia, zgodnie z art. 49 kpa i art. 94 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami
Do wiadomości:
1. Narodowy Instytut Dziedzictwa w Warszawie, ul. Szeroki Dunaj 5, 00-461 Warszawa,
2. Sąd Rejonowy w Słubicach, V Wydział Ksiąg Wieczystych, ul. Mickiewicza 3, 69 – 100 Słubice,
3. Starostwo Powiatowe w Słubicach, ul. Piłsudskiego 20, 69-100 Słubice,
4. Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Zielonej Górze, Delegatura w Gorzowie Wlkp., ul. Kosynierów Gdyńskich 75, 66-400 Gorzów Wlkp.,
5. aa 5748
D-R(ZN)W
Opracowały: mgr Edyta Szreder- Ślaska, mgr Teresa Witkowska